گُوارش یا هَضم یا تحلیل به فرایند قابل جذب کردن غذا توسط حل کردن آن و شکستن آن را به ترکیبات شیمیایی ساده گفته میشود که در بدن موجودات زنده رخ می‌دهد. گواردن عمدتاً از طریق آنزیمهای ترشح شده به دستگاه گوارش انجام می‌پذیرد.
غذای خورده شده حاوی اجزای مختلفی است که هریک برای ورود به داخل بدن راههای مختلفی دارند برخی مانند آب بسادگی از طریق انتشار جذب میشوند و برخی مانند ویتامین B12 جذب فعال دارند. سه گروه عمده غذایی که باید هضم شوند (یعنی به اجزای ریزتر خرد شوند تا قابل جذب از روده باشند) عبارتند از کربوهیدرات ، چربی و پروتئین.
گوارش کربوهیدراتها از دهان و با آمیلاز بزاق شروع میشود. در معده پیشرفت مهمی روی نمی‌دهد ولی در روده آمیلاز لوزالمعده و دیواره روده باریک با تولید آنزیمهای مالتاز، لاکتاز و ساکاراز موجب شکسته شدن دی ساکاریدهای مالتوز،لاکتوز و ساکروز(Sucrose) به مونوساکاریدهای تشکیل دهنده خود می گردند که از دیواره روده جذب میشوند.
گوارش اصلی پروتئینها از معده و با آنزیم پپسین شروع میشود. پس از ورود مواد غذایی به روده باریک اندوپپتیدازها مانند تریپسین ، کیموتریپسین کار پپسین را ادامه میدهند و پروتئینها را به پلی پپتیدهای کوچکتر تجزیه میکنند. عمل آنزیم تریپسین شکستن پیوند پپتیدی تشکیل شده توسط عامل کربوکسیل اسیدهای آمینه لیزین و آرژنین می باشد. نقش دیگر تریپسین، فعال ساختن کیموتریپسینوژن و تبدیل آن به کیموتریپسین می باشد. کیموتریپسین موجب شکستن پیوندهای پپتیدی تشکیل شده توسط گروه کربوکسیل اسیدهای آمینه آروماتیک می باشد (Tyr, Trp, Phe).تریپسین موجب تبدیل آنزیمهای پروکربوکسی پپتیداز به کربوکسی پپتیداز می گردد.
اگزوپپتیدازها مانند کربوکسی پپتیداز (ترشح شده از لوزالمعده) و آمینوپپتیداز ( دیواره پرزهای روده) مرحله نهایی هضم پروتئینها را برعهده دارند و پلی پپتیدها را به اسیدآمینه های ساده تجزیه میکنند. آنزیمهای کربوکسی پپتیداز موجب جدا کردن اسیدهای آمینه از انتهای کربوکسیل زنجیر پلی پپتیدی می باشند.
گوارش چربی ها اصولاً با لیپاز (ترشح شده از معده) شروع میشود اما اين آنزيم ليپيد ها را به واحد سازنده خود تبديل نمي كند. در روده باريك، ليپيد ها توسط ليپاز و فسفوليپاز پانكراس، بعلاوه ي آنزيم هاي ترشح شده از خود روده، به مونومر هاي خود تبديل مي شوند. لستیناز (Lecithinase) وظیفه شکستن ملکول لستین و جداسازی یک ملکول اسید چرب را برعهده دارد. برای جذب چربی ها از روده (چون محلول در آب نیستند) نیاز به صفرای ترشح شده از کبد است تا با تشکیل میسلهایی چربی از غشای سلولهای روده باریک عبور کند و نهایتاً به سیستم لنفاوی و کبد برسد.
جزوه مزبور از جزوات درسی دانشگاه شهید بهشتی در مورد گوارش می باشد و توسط گروه تالیف این دانشگاه تدوین شده است جزوه مزبور در ۲۹۹ صفحه و از طریق لینک زیر قابل دریافت است.
پسورد تمامی فایل ها : www.endbook.net
